Grützke

Sinds het museum in mijn dorp is gevestigd gaan we op bezoek bij elke wisselexpositie. De Duitse kunstenaar Johannes Grützke was lang tevoren aangekondigd, kreeg zelfs nationale tv-aandacht. Niet dat we doorgewinterde kunstkenners zijn, maar we moesten het zien. Het museumbezoek hebben we deze keer afgesloten met koffie en ‘iets erbij’. Dat was nodig om de indrukken van de meesterwerken even te laten landen. Het was nogal heftig. We zijn niet preuts, maar ‘gewoon’ zijn de schilderwerken allerminst.

Uit zijn zelfportretten blijkt dat de man zijn eigen gezicht vaak, heel vaak zelfs, gebruikte voor de figuren die hij op het doek streek. Portretten van enorme afmetingen overdonderen de bezoeker. De eerste die we zagen beklemde me. Het leek op een fragment uit de praktijk van de psychiatrie. Enigszins angstaanjagend en daar waren er meer van.

In publicaties en ook in de teksten die de expositie begeleiden wordt de imposante carrière van Johannes uitvoerig beschreven. Het is een man die zich niet conformeerde aan een kunststroming of aan wie of wat dan ook. Authentieker kan het niet zijn. Uitvoerig wordt beschreven dat hij veelvuldig gebruik maakt van zijn eigen gezicht. Enigszins overbodig omdat je dat zelf al snel ontdekt.

Opvallend is het grote aantal naakte mannen dat te zien is in een groot aantal gevarieerde poses. Het zijn er meer dan vrouwen. Bijna automatisch legde ik een link met de eerste portretten, die volgens mij met een instellingsmens van doen hebben. Of dat waarheid is weet ik niet, verwarrend was het wel.

Grützke schuwt de edele delen niet in zijn afbeeldingen. Het geslacht van de mannen laat aan duidelijkheid niet te wensen over. Opmerkelijk is dat er in de beschrijving van de expositie niets wordt gemeld over de verering van geslachtsdelen. Het fallisme dat Grützke uitvent lijkt me er duidelijk genoeg voor. Naar mijn idee mag dat niet onvermeld blijven. Of worstelen we nog met de schaamte die hij lang geleden al van zich afwierp?

Wat ik me nog afvroeg. Heeft Johannes behalve zijn eigen gelaat ook zijn eigen onderkant weergegeven op het doek? Mocht dat zo zijn, hoe lang heeft hij dan studerend voor de spiegel gestaan om een betrouwbare weergave te produceren?

Voor wie verward door resterende vragen een expositie wil verlaten is een bezoek aan het museum in mijn dorp een echte aanrader.